Statek wiślany – szkuta Dar Mazowsza

Szkuta jest królową polskiej tradycyjnej żeglugi wiślanej.

Jej budowa trwała 5 miesięcy. Budowaliśmy w formie otwartych dla wszystkich warsztatów, w przestrzeni publicznej Dzielnicy Wisła. 18-metrową szkutę od pierwszej deski, od pierwszego dennika i krzywulca, wspólnymi siłami stawiali mieszkańcy Warszawy. A wszystko pod okiem szkutnika ludowego, w urządzonej przez fundację ROK RZEKI WISŁY Bindudze Warszawskiej, w sercu stolicy!

(fragm.) Bernardo „Canaletto” Bellotto, Widok Warszawy od strony Pragi, Zamek Królewski w Warszawie-Muzeum, ZKW/438

Szkuta, drewniana płaskodenna łódź transportowa, 500 lat temu królowała na Wiśle. Do XVIII wieku była wykorzystywana do spławiania różnych materiałów rolnych, soli i surowców, ale głównie zboża.
Ponad 240 lat temu na płótnie Canaletta imponujących rozmiarów szkuta płynęła tuż pod Arkadami Kubickiego, u podnóża Zamku Królewskiego w Warszawie. Bo aż tam sięgała Wisła w owym czasie. Jednostka zapewne wracała z Gdańska do domu, płynąc na żaglu w górę rzeki, po udanej transakcji, wioząc w górę rzeki solone śledzie lub produkty zamorskie.

Idea

To właśnie historia szkuty i jej charakterystyczny wizerunek zainspirowały fundację ROK RZEKI WISŁY do przypomnienia w 2017 o znaczeniu wolnego flisu. Jednakże nie o wizerunek tu chodzi, ale o ożywienie, wręcz odrodzenie ruchu szkutniczego nad Wisłą, przywrócenie ludziom dumy z tej wyjątkowej rzeki, odbudowę „wiślanej tożsamości” poprzez tworzenie współczesnych – społecznych i kulturalnych programów, wykorzystujących historyczny, naturalny i turystyczny potencjał Wisły. Projekt szkuty opracowali Robert Jankowski i Jakub Jordan, w oparciu o analizę wizerunku szkuty z płótna Bellotto a także na bazie rycin i opisów wykonanych przez Losennau’a w 1796 r. oraz wyników badań archeologicznych nad XV-wiecznym wrakiem odkrytym w Czersku.
Jednostka powstała na ławie szkutniczej, w oparciu o ludowy warsztat i metody tradycyjne. Tajniki kilkusetletniego rzemiosła mógł poznać każdy, dołączając w dowolnym momencie do ekipy, którą dowodził szkutnik Dominik Wichman. Dodatkowo, w działającej podczas budowy Bindudze Warszawskiej, fundacja organizowała również warsztaty Wiślane Zrób To Sam, skierowane również do najmłodszych oraz warsztaty edukacyjne i artystyczne. W trakcie zajęć praktycznych dychtowano (uszczelniano metodami tradycyjnymi) wiślane pychówki a z pnia topolowego wydłubano prawdziwą dłubankę – etniczną łódź jednopienną, która na szkucie będzie służyła jako „pojezdka” (czyli odpowiednik współczesnej szalupy). Uzupełnieniem działań były zrealizowane wspólnie z Zamkiem Królewskim zajęcia Być jak Canaletto, gdzie uczniowie ze szkół pozawarszawskich poznawali historię Wisły i Warszawy, patrząc na nie oczami mistrza Bellotto.

Jesteśmy dumni, że to właśnie tutaj, w Porcie Czerniakowskim, gdzie przed wojną produkowano drewniane baty i gabary, po latach zapomnienia udało się zbudować od podstaw kolejną, piękną jednostkę drewnianą. Zwłaszcza, że do jej budowy zaangażowaliśmy bezpośrednio mieszkańców Warszawy. Ala ważna jest nie tylko ciągłość historyczna. Liczą się też współczesne realia rozwoju turystyki tematycznej na Wiśle – przy obecnych kłopotach z żeglugą, płaskodenne jednostki tradycyjne często wygrywają konkurencję.
-Robert Jankowski, fundacja Rok Rzeki Wisły.

Wodowanie jednostki

Wodowanie nastąpiło w Porcie Czerniakowskim 20.10.2017. Matką Chrzestną Daru Mazowsza jest Pani Izabela Stelmańska, z-ca dyrektora Departamentu Kultury, Promocji i Turystyki Samorządu Województwa Mazowieckiego.

Płyń po rzekach i morzach, sław imię polskiego szkutnika i żeglarza, przynoś chwałę Rzeczypospolitej Polskiej i Mazowszu. Nadaję ci imię Dar Mazowsza.
-Izabela Stelmańska, Matka Chrzestna Daru Mazowsza

21.10.2017 – pierwszy rejs Daru Mazowsza

Podstawowe informacje

długość całkowita (ster złożony): 18,5 m
długość całkowita (ster rozłożony): 20 m
długość kadłuba: 16,76 m
szerokość: 4,85 m
wyporność: ok 40 T
zanurzenie (bez obciążenia): ok 40 cm
zanurzenie (max załoga): ok 50 cm
wysokość (maszt złożony): 4m
wysokość (maszt rozłożony): 10m
żagiel: 42 m2
napęd główny: silnik przyczepny 51,5 kW
Nazwa: DAR MAZOWSZA
Numer rejestracyjny: WA-01-0242

Donator: Samorząd Województwa Mazowieckiego
Inwestor: Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie
Realizacja: Fundacja ROK RZEKI WISŁY, autor – Robert Jankowski
Wykonawcy: Dominik Wichman (szef szkutników), Jakub Jordan, Sławomir Cyniak + wolontariusze
Gościna i pomoc, współfinansowanie warsztatów towarzyszących: m.st.Warszawa, Dzielnica Wisła